Direktörden

Dans/ Hareket Terapisi, Amerikan Dans Terapisi Derneği tarafından kişinin duygusal, bilişsel, fiziksel ve sosyal bütünlüğünün geliştirilmesi için hareketin psikoterapötik kullanımını içeren bir yaratıcı sanat terapisi türü olarak tanımlanır. Psikoloji, psikoterapi, modern dans, söz dışı iletişim gibi farklı disiplinlerden beslenen dans/hareket terapisi en temelde beden ve zihnin ayrılmaz bir bütün olduğu prensibine dayanır. Yaratıcı ve bireysel ifadeye dayanan hareket ve dans kişinin farkındalık alanını genişletmesi, sosyal ilişkilerini çeşitlendirip derinleştirebilmesi amacıyla kullanılır. Dans terapisinde doğaçlama hareket, sözel ve diğer söz dışı ifade kanalları birarada kullanılarak bedensel ifade, duyular, duygular, düşünceler, anılar gibi beden ve zihnin farklı katmanları arasındaki bağlantılar işlenebilir ve yeniden kurulabilir. Bedenin kendini yatıştırma ve canlandırma kapasitelerini harekete geçiren dans terapisinde bireyin kendini sağaltım gücü de aktive olur. Dans terapisti kişiye ya da gruplara bu süreçte eşlik eder. Dans terapistinin eğitiminde bir yandan yaratıcı hareket, dans terapisinin teorisi ve işleyiş prensipleri, bir yandan da psikoloji ve psikoterapi öğelerinin olması önemlidir.

İlk olarak 1940’lı yıllarda Amerika Birleşik Devletleri’nde psikiyatri hastanelerinde kullanılmaya başlayan dans/hareket terapisi şu anda sağlıklı yetişkinlerden onkoloji hastalarına, anne-bebek çiftlerinden Alzheimer hastalarına kadar çok farklı danışan ve yaş gruplarıyla uygulanabilen, içinde farklı yöntemler barındıran, kurumsallaşmış bir sanat terapisi türüdür. Dans terapisi her türlü birey ya da grupla, farklı hedefler doğrultusunda sağaltıcı, rehabilitatif ya da koruyucu nitelikli çalışmalarda kullanılabilir. Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa, Latin Amerika, İsrail, Japonya gibi çok farklı coğrafyalarda yaygın bir şekilde kullanılan dans terapisi psikiyatri hastaneleri, okullar, toplum merkezleri, huzur evleri, onkoloji üniteleri, rehabilitasyon ve özel terapi merkezleri gibi pek çok kurumda uygulanmaktadır. Ülkemizde henüz gelişim aşamasında olan dans terapisi farklı kurumlarda ve toplumsal projelerde uygulanmaya başladı. Bu uygulamaların ve araştırmaların yaygınlaşması ve kurumsallaşması için kapsamlı ve sistematik eğitim programları birincil önemdedir. Bu yönde bir adım olarak İstanbul Bilgi Üniversitesi Klinik Psikoloji Yüksek Lisans Programı koordinatörlüğü altında Amerikalı dans terapisti ve eğitmen Marcia Plevin ile birlikte oluşturduğumuz Yaratıcı Hareket ve Dans/Hareket Terapisi Programı 2013 yılında eğitime başladı ve geçtiğimiz sene ilk mezunlarını verdi. İki yıllık kapsamlı programımızda atölye çalışmaları, seminerler, staj, süpervizyon ve bitirme projesi öğeleri biraraya gelmekte. İki yıllık sertifika programımızın ilk yılında öğrencilere Marcia Plevin’in meslektaşı Elena Garcia ile birlikte geliştirdiği ve Italyan Milli Dans Akademisi ve Art Therapy Italiana programlarında sunulmakta olan Yaratıcı Hareket programı sunuluyor. Ruh sağlığı çalışanlarının yanısıra eğitmenler, dansçılar, danışmanlar gibi daha geniş bir katılımcı grubuna açık olan bu senede hedef öğrencilerin temel hareket analizi sistemlerini hem teorik hem de pratik düzeyde deneyimleyerek bedenlerine yedirmesi. Yoğun stüdyo dersleriyle öğrenciler hareket ve diğer sanatsal ifade araçlarını kullanarak (resim, yazı vb.) yaratıcı süreci harekete geçirmeye dair deneyim kazanıyorlar ve senenin sonunda Yaratıcı Hareket Sertifikası alıyorlar. Programımızın ikinci senesi ise sadece ruh sağlığı alanında en azından lisans düzeyinde eğitimi olanlara açıktır ve dans terapisinin teorisi ve klinik ortamda uygulamalarına odaklanmaktadır. Bu ikinci sene derslerin yanısıra staj, süpervizyon ve bitirme projesi öğelerini de içermektedir.

Programımızın ilk eğitim dönemi hem eğitmenlerimiz hem de öğrencilerimiz için oldukça yoğun, öğretici ve büyütücü bir deneyim oldu ve bir kez daha bu çalışmanın dönüştürücü gücüne olan inancımızı perçinledi. Mezunlarımız dans terapisi ve yaratıcı hareket uygulamalarını toplumun farklı kesimleriyle buluşturmaya başladılar. Geçen dönem mezunlarımız bu çalışmayı psikiyatri hastaneleri, onkoloji servisleri, kadın sığınma evleri, özel danışmanlık merkezleri, rehabilitasyon merkezleri gibi çok farklı kurumlarda uyguladılar. Dans Terapisi gruplarının yanısıra gençler ve yetişkinlerle Yaratıcı Hareket çalışmaları yürüten mezunlarımız da oldu. Öğrencilerimizin dans terapisini sağlıklı yetişkinlerden otizmi ya da öğrenme güçlüğü olan çocuklara kadar toplumun çok farklı kesimleriyle buluşturmaya başlaması çok mutluluk verici. Programımızdan çıkan çalışmaların 50. Amerikan Dans Terapisi Kongresi’nde ve 3. Avrupa Dans Terapisi Kongresi’nde sunumlar olarak yer alması da bizim için ayrıca gurur vericidir.

İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde başlattığımız bu iki aşamalı sertifika programıyla dans terapisi konusunda bir üniversite çatısı altında sunulan ilk sistematik ve kapsamlı eğitim programını geliştirmiş olduk. Ocak 2017’de başlamayı planladığımız ikinci dönem ders yılımızda geçen yılların birikimiyle programımızı daha da geliştirmeyi hedefliyoruz. Bu programın ülkemizde dans terapisi uygulamalarının farklı kitlelerle buluşmasına, bir araştırma ve yayım alanı olarak genişlemesine katkıda bulunmasını istiyoruz. Aynı zamanda Yaratıcı Hareket sertifika programıyla hareketin yaratıcılığı ve kişisel dönüşümü beslemedeki temel rolünün daha iyi anlaşılmasına, bireyler ve gruplarla yapılan eğitsel çalışmalarda ve toplumsal projelerde daha yaygın bir şekilde kullanılmasına hizmet etmesini umuyoruz.

Saygılarımla,

Yard. Doç Dr. Zeynep Çatay

İstanbul Bilgi Üniversitesi Dans/Hareket Terapisi Programı Direktörü
İstanbul Bilgi Üniversitesi Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi